MADDE VE ISI

• Maddeyi oluşturan tanecikler hareketlidir.
• Katı maddenin tanecikleri yavaş, sıvı maddenin orta, gaz maddenin ise hızlı hareket eder.
• Isı alan maddenin taneciklerinin hareketi artarken, ısı veren taneciklerin hareketi de azalır.

Isı Nedir?

• Sıcak olan maddeden soğuk olan maddeye aktarılan enerjiye ısı denir.
• Isı akış yönü sıcaktan soğuğa doğrudur.

• Hızlı ve yavaş tanecikler birbirine çarparlar, çarpışma sonucu hızlı olan tanecik yavaşlar yavaş olan tanecik hızlanır. Taneciklerin hızları eşitleninceye kadar ısı akışı devam eder.
• Sıcak maddenin verdiği ısı ile soğuk maddenin verdiği ısı birbirine eşittir.

àKalorifer peteği üzerinde bulunan perdenin hareket etmesi.

àSuya atılan pamuk parçalarının ısındıkça hareketinin artması.

àIsıtıcı üzerindeki havanın dalgalanması ısı alan maddenin taneciklerinin arttığını gösterir.

Isı Nasıl İletilir

Isı üç farklı yolla yayılır.

Isı iletim, ışıma ve konveksiyon yoluyla yayılır.

1.İletim

• Sadece katılarda gerçekleşir.
• Isınan tanecikler titreşim hareketi ile yanındaki taneciklere ısıyı aktarır.

Isı iletkeni

• Isıyı iyi ileten maddelere ısı iletkeni denir.
• Metaller  iyi bir ısı iletkenidir.

Isı yalıtkanı

• Isıyı iletmeyen maddelere ısı yalıtkanı denir.
• Isı yalıtkanı olan maddenin tanecikleri arasındaki boşluk fazladır.
• Tamamen ısı yalıtkanı olan madde yoktur.

Not: Genel olarak elektriği iyi ileten maddeler ısıyı da iyi iletir.

Metallerin ısı ve elektrik iletkenlikleri benzerdir.

Ancak elmas ısı iletkeni olmasına rağmen elektrik iletkeni değildir.

Isı iletkeni ve ısı yalıtkanlarına örnekler

Binalarda Isı Yalıtımı

Binanın dış cephe duvarlarında, pencere camlarında, tavan ve zemin kısımlarında ısı yalıtımı yapılır. Yalıtım sayesinde kışın üşümekten yazın ise terlemekten kurtuluruz. Binalarda yalıtım için plastik köpük, ahşap, taş yünü, katran, cam yünü ve silikon yünü kullanılır.

Not: Plastik köpük yangına karşı dayanıklı olmadığı için artık gaz beton ve cam yünü tercih edilmektedir.

• Isı yalıtım malzemelerinin olması gereken özellikleri
• Ekonomik olmalıdır.
• Yanmaya karşı dayanıklı olmalıdır.
• Zamanla beraber yapısında bozulma olmamalıdır.
• Mikroorganizma ve böcekler çoğalmamalıdır.
• İnsan sağlığına ve doğaya zarar vermemelidir.
• Çevre şartlarından olumsuz etkilenmemelidir.
• Kullanımı kolay olmalıdır.

2-Işıma

• Isının ışık yoluyla iletilmesine ışıma denir.
• Işıma boşluk ve saydam ortam ortamlarda ışığın yayılması ile geçmesiyle gerçekleşir.
• Güneşin dünyamızı ısıtması ışıma yoluyla olur.

Isının ışıma yoluyla yayılmasına örnekler

• Elektrik sobasının ışıma ile etrafı ısıtır.
• Mikro dalga fırın ışıma ile yemeği pişirir.
• Ateşin etrafında ışıma ile ısınırız.
• Şöminenin alevinden çıkan ışınlar odayı ısıtır.
• Ocaktaki alev etrafa ışıma yapar.

Işığın soğurulması ve yansıması

• Koyu renkli yüzeyler ışığı daha çok soğurur.
• Açık renkli yüzeyler ışığı daha çok yansıtır.
• Koyu renkli yüzeyler, açık renkli yüzeylere göre daha çok ısınır.

Sera Etkisi

Atmosfer, güneş ışınlarının bir kısmının yeryüzüne ulaşmasına izin verirken yeryüzüne ulaşan ışınların bir kısmının da dışarı çıkmasını engeller, buna sera etkisi denir. Sera etkisi dünyanın gündüz aşırı ısınmasını, gece de aşırı soğumasını engeller. Fosil yakıtların sera etkisinin artırmaktadır. Böylece küresel ısınma meydana gelmektedir.

3-Konveksiyon

• Isının, gaz ve sıvı maddeleri oluşturan taneciklerin yer değiştirmesi ile yayılma şeklidir.
• Isının konveksiyon yoluyla yayılması katılarda görülmez. Çünkü katıyı oluşturan tanecikler yer değiştiremez.